Midday Brief 18/03


Yves Kerstens: « Je kunt niet om de trend heen dat het aandeel van de industrie in de Belgische economie achteruitgaat. België is een land met hoge loonkosten. Als ik overleg met onze mensen hier over hoe we het verschil kunnen maken, stel je vast dat je nooit kunt winnen op basis van de kosten. Het komt erop aan om de loonhandicap te compenseren door automatisering, flexibel te werken, en door in te zetten op vernieuwing. Grote nieuwe fabrieken in België; dat zie ik niet meer gebeuren.” (DS)


Hoe doen mensen met een migrantenachtergrond het op de Belgische arbeidsmarkt? Onverwacht slechter dan de autochtonen, zo blijkt uit een studie van UGent, UAntwerpen, ULB en UMons. Volgens de onderzoekers van de vier universiteiten*, die een systematische documentaire analyse uitvoerden van 35 artikels die tussen 2010 en 2023 werden gepubliceerd in Web of Science over de situatie van mensen met een migrantenachtergrond op de Belgische arbeidsmarkt, worden deze laatsten gemiddeld minder betaald, hebben ze meer kans om functies te bekleden waarvoor ze overgekwalificeerd zijn en zijn ze meer geneigd om te werken in precaire jobs die autochtonen niet langer willen. (Le Soir)


Dit weekend ondertekende premier De Croo, als tijdelijk voorzitter van de Europese Raad van de EU, een migratiedeal met Egypte, nadat er eerder al soortgelijke deals met Tunesië en Mauretanië gesloten werden. Volgens De Croo volgt nu Marokko. En dat land zou wel eens veel belangrijker kunnen worden, om ook de crisis in de Belgische gevangenissen op te lossen. Want van de meer dan 12.000 gedetineerden, zijn er meer dan 3.000 mensen zonder papieren. En daarbij zitten een pak Marokkanen, die dus illegaal in België zijn, en hier een celstraf uitzitten. “We zijn in gesprek met Marokko: een cruciaal element daarbij is de terugname van illegale criminelen. Dat zijn grote aantallen. Één van de manieren om de crisis in onze gevangenissen onder controle te krijgen, is mensen terugsturen die hier niet thuishoren“, zo stelde De Croo vanmorgen op Radio 1.  Hij wees erop dat minister van Justitie Van Tichelt “in volle onderhandelingen is”, en “in de komende weken dat akkoord wil afsluiten”. (Wetstraat Insider)


GeminiPhone. Volgens bronnen is Apple in gesprek om Google’s Gemini kunstmatige intelligentie-engine in te bouwen in de iPhone, waarmee de weg is vrijgemaakt voor een blockbuster-overeenkomst die de AI-industrie op zijn grondvesten zou doen schudden. De twee bedrijven zijn in actieve onderhandeling om Apple een licentie te geven op Gemini, Google’s set van generatieve AI-modellen, om enkele nieuwe functies aan te drijven die dit jaar in de iPhone-software komen, aldus de bronnen. Een deal zou de controversiële tool miljarden gebruikers geven, maar kan ook een signaal zijn dat Apple niet veel vooruitgang boekt met zijn eigen AI. (BBG)


Elon Musk heeft zondag de ruwe computercode vrijgegeven achter zijn versie van een chatbot met kunstmatige intelligentie, een escalatie van een van ‘s werelds rijkste mannen in een strijd om de toekomst van A.I. te controleren. Grok, dat is ontworpen om snarky antwoorden te geven in de stijl van de sciencefictionroman « The Hitchhiker’s Guide to the Galaxy », is een product van xAI, het bedrijf dat Musk vorig jaar heeft opgericht. Hoewel xAI een onafhankelijke entiteit is van X, is de technologie geïntegreerd in het sociale mediaplatform en wordt het getraind op posts van gebruikers. Gebruikers die zich abonneren op de premium functies van X kunnen Grok vragen stellen en antwoorden ontvangen. Door de code open te stellen voor iedereen om te bekijken en te gebruiken – bekend als open sourcing – mengde Musk zich verder in een verhit debat in de A.I.-wereld over de vraag of dit zou kunnen helpen om de technologie veiliger te maken, of dat het gewoon zou kunnen leiden tot misbruik. (NYT)


SpaceX bouwt een netwerk van honderden spionagesatellieten onder een geheim contract met een Amerikaanse inlichtingendienst, aldus vijf bronnen die bekend zijn met het programma. Dit toont aan dat de banden tussen het ruimtevaartbedrijf van miljardair Elon Musk en de nationale veiligheidsdiensten steeds hechter worden. Het netwerk wordt gebouwd door SpaceX’s Starshield business unit als onderdeel van een contract met een waarde van $1,8 miljard, getekend in 2021 met het National Reconnaissance Office (NRO), een inlichtingendienst die spionagesatellieten beheert. De plannen tonen de omvang van SpaceX’s betrokkenheid bij de Amerikaanse inlichtingendiensten en militaire projecten en illustreren een diepere investering van het Pentagon in grote, laag in de aarde draaiende satellietsystemen die gericht zijn op het ondersteunen van grondtroepen. Als het programma succesvol is, zou het volgens de bronnen het vermogen van de Amerikaanse overheid en het leger om snel potentiële doelen te vinden aanzienlijk vergroten, bijna overal ter wereld. (Reuters)


Vladimir Poetin heeft zijn greep op de macht verstevigd en een nieuwe termijn van zes jaar als Russische president opgeëist na een fel verstoorde verkiezing waarbij alle serieuze uitdagers van deelname werden uitgesloten. Met 50 procent van de stembiljetten geteld, stond Poetins uitslag op 87,3 procent van de stemmen, kondigden verkiezingsfunctionarissen aan. De opkomst was 73,33 procent, volgens de laatste cijfers van de Russische autoriteiten. Poetins overwinning stond nooit ter discussie, maar dit is het grootste aandeel van de stemmen dat hij in een van zijn vijf overwinningen in de presidentsverkiezingen heeft opgeëist sinds zijn eerste in 2000. Met zijn 71 jaar is hij al de langst zittende Russische leider sinds Josef Stalin. (Politico)


« Twee jaar na de oorlog lijkt de positie van Rusland in Oekraïne nog nooit zo gunstig te zijn geweest en Poetins greep op de macht lijkt, althans op dit moment, volledig verzekerd. Een lid van de politieke elite van het land vertelde me dat Poetin zich tijdens het tegenoffensief van het Oekraïense leger vorig jaar zorgen maakte. « Hij kon er niet zeker van zijn dat het front niet zou instorten zoals in de regio’s Kharkiv en Kherson, » zei de persoon, verwijzend naar de herovering door Oekraïne van zijn grondgebied in de zomer en vroege herfst van 2022. Maar in 2023 hielden de Russische linies grotendeels stand en Poetin kwam tot de conclusie dat, gezien de wankele Westerse steun, Oekraïne in de nabije toekomst waarschijnlijk niet meer zou bereiken op het slagveld. « Hij is in een opperbeste stemming, » zei het lid van de elite over Poetin. « Hij wacht op het moment dat het Westen zegt: ‘Zo is het genoeg, laten we deze oorlog stoppen’, maar hij gelooft dat er geen haast bij is. Elke maand verslechtert de situatie voor Oekraïne. (The New Yorker)


De Chinese president Xi Jinping feliciteerde zijn Russische ambtgenoot met zijn herverkiezing en beloofde maandag een partnerschap te versterken dat volgens waarnemers alleen maar zal verdiepen naarmate de betrekkingen met het Westen verslechteren. Vladimir Poetin zal Rusland nog zes jaar regeren nadat gedeeltelijke resultaten wezen op een verpletterende overwinning bij de presidentsverkiezingen in het weekend. Xi zei dat de resultaten aantoonden dat het Russische volk Poetin steunt ondanks de « uitdagingen » waar het land voor staat. (SCMP)


China rapporteerde een sterkere industriële activiteit dan verwacht: de productie steeg in januari en februari met 7% j-o-j, het snelste tempo in twee jaar. Maar de economische momentopname toonde ook aan dat China’s langetermijnuitdagingen blijven bestaan. De vastgoedsector zit nog steeds in het slop: de investeringen daalden met 9% vergeleken met een jaar geleden en ook het aantal nieuwe woningbouwprojecten daalde met 30% ten opzichte van een jaar eerder. (Reuters)


De Dominicaanse Republiek is in stilte een Latijns-Amerikaans economisch succesverhaal geworden. Ondanks het feit dat het een eiland deelt met het onrustige Haïti, heeft de natie van 11 miljoen mensen de afgelopen 50 jaar een gemiddelde groei van 4,9% van het BBP behaald. Door deze groei is het nu de zevende economie van de regio en heeft het Venezuela en Ecuador ingehaald, die beide veel dichter bevolkt zijn. Het Internationaal Monetair Fonds voorspelt dat de Dominicaanse Republiek in 2060 een « geavanceerde » economie kan zijn. De populaire president zegt dat zijn regering « pro-investering en pro-business » is, terwijl hij de sociale uitgaven verhoogt. Er is nog steeds bezorgdheid over klimaatverandering en een probleem met het witwassen van drugsgeld, maar de Dominicaanse Republiek onderscheidt zich van Latijns-Amerika’s « stop-go beleid en politieke extremen ». (FT)


De Europese NAVO-leden moeten jaarlijks 56 miljard euro extra vinden om de doelstelling van het bondgenootschap voor defensie-uitgaven te halen, maar het tekort is de afgelopen tien jaar gehalveerd, zo blijkt uit onderzoek van het Duitse Ifo-instituut voor de Financial Times. Uit het onderzoek bleek dat veel van de EU-landen met de grootste tekorten in de NAVO-doelstelling voor defensie-uitgaven van 2 procent van het bruto binnenlands product – waaronder Italië, Spanje en België – ook een van de hoogste schuldniveaus en begrotingstekorten in Europa hebben. De druk op de 32 leden van het door de VS geleide bondgenootschap om de defensie-uitgaven te verhogen in reactie op de grootschalige invasie van Rusland in Oekraïne, wakkert de begrotingsdruk in Europa aan in een tijd van lage groei en waarin veel landen hun begrotingsplannen aanscherpen. Economen zeggen dat dit het voor de achterblijvers moeilijker zal maken om de kloof te overbruggen. (FT)


Israël heeft opnieuw een delegatie naar Qatar gestuurd om met Hamas te onderhandelen over een gevechtspauze. De baas van de buitenlandse inlichtingendienst Mossad, David Barnea, staat aan het hoofd van de delegatie. Barnea was eerder betrokken bij de onderhandelingen die in december tot een gevechtspauze leidden. Sindsdien zijn Israël en Hamas het niet meer eens geworden over een staakt-het-vuren. De voornaamste onenigheid gaat over de duur van een staakt-het-vuren. Hamas wil dat er een definitief einde aan de gevechten komt, Israël wil slechts een pauze van enkele weken afspreken, omdat het nog steeds tot doel heeft Hamas volledig militair uit te schakelen. (De Volkskrant)


Benjamin Netanyahu heeft fel uitgehaald naar de scherpe kritiek van westerse bondgenoten op de strategie van Israël in Gaza. Hij beschuldigde hen ervan verkiezingen te willen organiseren die het land zouden « verlammen » en tot een nederlaag zouden leiden in de oorlog tegen Hamas. De Israëlische premier zwoer zondag weerstand te bieden aan de toenemende internationale druk, vooral van het Witte Huis, om een offensief in de stad Rafah aan de zuidelijke rand van de Gazastrook uit te stellen. Ook Europese leiders hebben er bij Netanyahu op aangedrongen om af te zien van een inval in Rafah. (FT)


Sinds de oprichting in 1948 heeft Israël een dienstplicht voor Joden, behalve voor Haredi-studenten, vanwege een besluit door toenmalig premier Ben-Gurion. Aanvankelijk betrof dit slechts 400 mannen, maar de Haredi-gemeenschap is gegroeid tot 1,2 miljoen, meer dan 13% van de bevolking. Deze gemeenschap, met de hoogste geboortecijfers, dient zelden in het leger. Recentelijk ontvingen 66.000 Haredi-mannen vrijstellingen van dienstplicht, terwijl slechts 540 zich aanmeldden voor dienst sinds een grote mobilisatie na een aanval door Hamas. Dit contrasteert scherp met de betrokkenheid van andere Israëli’s, inclusief Arabische burgers, in de strijdkrachten. (The Atlantic)


China lijkt zijn militaire druk op Taiwan af te zwakken, volgens veiligheidsfunctionarissen van het zelfbestuurde eiland, die waarschuwden dat Beijing zijn diplomatieke isolatiecampagne waarschijnlijk zal voortzetten. Het Volksbevrijdingsleger gaat door met oefeningen en patrouilles rond Taiwan, maar ze zijn niet intensiever geworden sinds de verkiezingen in januari, volgens twee veiligheidsfunctionarissen die met Bloomberg News spraken. De resultaten van die peilingen waren teleurstellend voor Beijing, dat tegen de winnende presidentskandidaat en zijn Democratische Progressieve Partij is. De schijnbare terughoudendheid sinds de verkiezingen staat in contrast met eerdere gelegenheden waarbij Beijing de marine- en luchtmachtactiviteiten in de buurt van Taiwan opvoerde uit woede over incidenten zoals bezoeken van buitenlandse functionarissen aan het eiland. (BBG)


Barack Obama: « De opkomende extreemrechtse politici in Europa en de VS, mijn opvolger inbegrepen, zijn sterke verhalenvertellers. Het verhaal dat ze vertellen, is slecht en leidt naar de afgrond, maar ze weten hoe ze het moeten vertellen. Ze weten hoe ze angst, ressentiment en woede moeten inboezemen en hoe ze mensen kunnen aanspreken die worstelen met een snel veranderende wereld. » (DS)


Trump zal ongetwijfeld de rechtse leiders van Europa het hof maken, zoals hij onlangs deed met Orbán, die hij beschreef als een fantastische leider. Deze episode moet ons eraan herinneren dat Trump niet breekt met Europa als zodanig, maar met het liberale Europa. Zelfs de doelstelling voor de NAVO-defensie-uitgaven is binnen bereik. Wat heeft hij te klagen? Dit is waar centrum-liberaal Europa heeft gefaald – om zichzelf onafhankelijk te maken van de VS op het gebied van defensie, macro-economisch beleid en innovatie. […] Voor rechts is de EU in haar huidige vorm echter het perfecte vehikel om sociaal conservatief beleid te promoten en Europa voor altijd in de rol van junior partner te plaatsen. Met andere woorden, een EU die geschikt is voor Orbán en Meloni. (EuroIntelligence)


De militaire junta van Niger kondigde zaterdag aan een einde te maken aan de overeenkomst waardoor Amerikaanse troepen in het land kunnen opereren. Niamey zei dat het pact « zeer onrechtvaardig » was en noemde een « neerbuigende houding » en vermeende schendingen van het diplomatieke protocol tijdens een bezoek op hoog niveau vorige week. Washington heeft geprobeerd manieren te vinden om samen te werken met de militaire regeringen die de macht hebben gegrepen in Niger, Burkina Faso en Mali om extremistische militanten in de regio te bestrijden. Maar tegelijkertijd heeft de regering Biden druk uitgeoefend op Niamey om een tijdlijn vast te stellen voor het herstel van de democratische controle en naar verluidt alarm geslagen over een mogelijke deal om uranium aan Iran te verkopen, wat tot de breuk lijkt te hebben geleid. (WaPo)


De wereldwijde chocolade-industrie wordt geconfronteerd met de ergste crisis sinds decennia. De vraag naar chocolade is veel groter dan de beschikbare cacaovoorraad, wat leidt tot torenhoge cacaoprijzen die onvermijdelijk chocolade lekkernijen duurder zullen maken in supermarkten over de hele wereld. Op vrijdag stegen de cacaofutures naar een record van $8.018 per ton, een stijging van 25% alleen al vorige week en 215% hoger dan vorig jaar. Cacaobomen bloeien alleen in een smalle strook rond de evenaar. Daarom produceren vier West-Afrikaanse landen (Ivoorkust, Ghana, Kameroen en Nigeria) bijna 75% van de wereldwijde cacaovoorraad. Ivoorkust alleen al produceert bijna de helft van alle cacao ter wereld.Als gevolg van slecht weer, bonenziekte en een gebrek aan investeringen in nieuwe bomen die al tientallen jaren duren, waren de recente cacao-oogsten verschrikkelijk, wat resulteerde in een gapende kloof tussen vraag en aanbod. (Reuters)


Plus